Nói tới đồng ruộng nước, nói tới lũy tre xanh, nói tới con trâu trên luống cầy, không thể nào không thể nói tới một hình bóng quen thuộc, một hình bóng thân thương, một hình bóng thanh lịch, một hình bóng vật tổ thiêng liêng của tộc Việt, đó là con cò.
Trong các loài chim, con cò có lẽ là loài chim đi vào đời sống của người Việt Nam sâu đậm nhất. Sâu đậm đến độ mở miệng ra ví von, mở miệng ra hát là nhắc đến cò. Sâu đậm đến độ trong ca dao Việt Nam có rất nhiều bài nói về con cò. Hôm nay Blog Chùm Thơ xin gửi tới các bạn 18 bài thơ hay nhất về hình ảnh con cò trong ca dao dân ca Việt Nam
1, Cái Cò Đi Đón Cơn Mưa
Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt ai đưa cò về
Cò về thăm quán cùng quê
Thăm cha thăm mẹ cò về thăm anh
Bản khảo dị:
Cái cò đi đón cơn mưa,
Tối tăm mờ mịt ai đưa cò về.
Cò về đến gốc cây đề,
Giương cung anh bắn, cò về làm chi.
Cò về thăm bá, thăm dì,
Thăm cô xứ Bắc, thăm dì xứ Đông.
2, Con Cò Bay Bổng Qua Sông
Con cò bay bổng qua sông,
Hỏi thăm em bậu, có chồng hay chưa?
Có chồng năm ngoái, năm xưa,
Năm nay chồng để, nên chưa có chồng.
3, Cái Cò Là Cái Cò Con
Cái cò là cái cò con
Mẹ nó yêu nó, nó còn làm thơ
Cái cò bay bổng bay bơ
Lại đây anh gửi xôi khô cho nàng
Đêm về nàng nấu, nàng rang
Nàng ăn có dẻo thời nàng lấy anh
4, Cái Cò, Cái Vạc, Cái Nông
Cái cò, cáí vạc, cái nông,
Cùng ăn một đồng, nói chuyện giăng ca,
Muối kia đổ ruột con gà,
Mẹ mình chẳng xót bằng ta xót mình.
5, Cái Cò Lặn Lội Bờ Sông
Cái cò lặn lội bờ sông,
Gánh gạo đưa chồng, tiếng khóc nỉ non.
– Nàng về nuôi cái cùng con,
Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng.
Ở nhà có nhớ anh chăng?
Để anh kể nỗi Cao Bằng mà nghe.
6, Con Cò Lặn Lội Bờ Ao
Con cò lặn lội bờ ao,
Ăn sung sung chát, ăn đào, đào chua.
Ngày ngày ra đứng cổng chùa.
Trông ra Hà Nội xem vua đúc tiền.
Ruộng tư điền không ai cầy cấy,
Liệu cô mình ở vậy được chăng?
Mười hai cửa bể anh cũng đóng đăng,
Cửa nào lắm cá, anh quăng chài vào.
7, Cái Cò Mày Mổ Cái Tôm
Cái cò mày mổ cái tôm
Cái tôm quắp lại, lại ôm cái cò
Cái cò mày mổ cái trai
Cái trai quắp lại, lại nhai cái cò
8, Cái Cò Bay Bổng Bay Lơ
Cái cò bay bổng bay lơ,
Lại đây anh gởi xôi khô cho nàng,
Đem về nàng nấu nàng rang,
nàng ăn có dẻo thời nàng lấy anh.
9, Con Cò Đậu Cọc Cầu Ao
Con cò đậu cọc cầu ao
Ăn sung sung chát, ăn đào đào chua
Sớm mai ra đứng cổng chùa
Trông ra Hà Nội thấy vua đúc tiền
Ngọn sông Điền vừa sâu vừa chảy
Anh đi kén vợ mười bảy năm nay
Tình cờ bắt gặp em đây
Như cá gặp nước như mây gặp rồng
Mây gặp rồng, cơn dông cơn tố
Cá gặp nước, cơn ngược cơn xuôi
Chồng nam vợ bắc em ơi!
Đố em lấy được một người như anh
Bản khảo dị:
Ruộng tư điền không ai cày cấy
Liệu cô mình ở vậy được chăng?
Mười hai cửa biển, anh cũng cắm đăng
Cửa nào lắm cá, anh quăng chài vào
Anh đi gánh nước sông Đào vừa cao vừa chảy
Anh đi kén vợ mười bảy năm nay
Tình cờ bắt gặp em đây
Như cá gặp nước, như mây gặp rồng
Mây gặp rồng, cơn giông cơn tố
Cá gặp nước, cơn ngược cơn xuôi
Chồng Nam vợ Bắc em ơi!
Đố em lấy được một người như anh
Con cò đậu cọc bờ ao
Ăn sung sung chát, ăn đào đào chua
Sớm mai ra đứng cổng chùa
Trông ra Hà Nội thấy vua đúc tiền
Ruộng tư điền không ai cầy cấy
Liệu cô mình đứng vậy được chăng?
Mười hai cửa bể anh đã cắm đăng
Cửa nào lắm cá thì quăng chài vào
10, Một Đàn Cò Trắng Bay Quanh
Một đàn cò trắng bay quanh,
Để em ôm bóng trăng tà năm canh.
Nước non một gánh chung tình
Nhớ ai, ai có chung tình không ai?
11, Con Cò Chết Rũ Trên Cây
Con cò chết rũ trên cây,
Cò con mở lịch xem ngày làm ma.
Cà cuống uống rượu la đà,
Chim ri ríu rít bò ra lấy phần.
Chào mào thì đánh trống quân,
Chim chích cởi trần, vác mõ đi rao.
12, Chiều Chiều Én Liệng Cò Bay
Chiều chiều én liệng cò bay,
Khoan khoan nhớ bạn, bạn rày nhớ ai?
Bạn rày nhớ củ nhớ khoai,
Nhớ cam, nhớ quít, nhớ xoài cà lăm.
13, Con Cò Chết Tối Hôm Qua
Con cò chết tối hôm qua
Có một hạt gạo với ba đồng tiền
Một đồng mua trống, mua kèn
Một đồng mua mỡ đốt đèn thờ vong
Một đồng mua mớ rau rong
Đem về thái nhỏ thờ vong con cò
14, Một Đàn Cò Trắng Bay Quanh (2)
Một đàn cò trắng bay quanh,
Cho loan nhớ phượng cho mình nhớ ta.
Mình nhớ ta như cà nhớ muối,
Ta nhớ mình như cuội nhớ trăng.
Mình về mình nhớ ta chăng?
15, Con Cò Lặn Lội
Con Cò lặn lội
Lặn lội trời mưa
– Cò ăn cơm chưa?
– Chưa ăn, …đói lắm!
Hai con Cò trắng
Cùng đi kiếm mồi
Bụng đói lắm rồi
Mà trời mưa quá!
Bắt được con cá
Đem về nấu canh
Mời chị mời anh
Cùng ăn cơm cá!
16, Con Cò Mắc Giò Mà Chết
Con cò mắc giò mà chết
Con quạ ở nhà mua nếp làm chay
Con cu đánh trống bằng tay
Chào mào đội mũ làm thầy đọc văn
Chiền chiện vừa khóc, vừa lăn
Một bầy se sẻ bịt khăn cho cò
17, Con Cò Mà Đi Ăn Đêm
Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao
Ông ơi, ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con
Bản khảo dị:
Con cò mày đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao
Ông ơi, ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con
18, Con Cò Mà Đậu Cành Tre
Con cò mà đậu cành tre
Thằng Tây bắn súng cò què một chân
Hôm sau ra chợ Đồng Xuân
chú Khách mới hỏi: sao chân cò què?
Cò rằng: cò đứng bụi tre
Thằng Tây bắn súng, cò què một chân…
19. Con Cò Bay Lả
Con cò bay lả về đâu
Chiều mưa đang ngập đồng sâu hỡi cò
Xa quê ta mãi còn lo
Nhà mẹ ta dột ruộng ngò đuối mưa
Hàng ba cánh võng đong đưa
Cồn cào ta nhớ tiếng xưa ví dầu
Mẹ ru em (ta) giấc ngủ sâu
Cha đi đánh giặc thằng tàu thằng tây
Mưa giông lôi cả luống mây
Giăng mờ quê mẹ những ngày cách xa
Ta đi khắp nẻo bôn ba
Chạnh lòng thương lắm quê nhà, cò ơi!
Mẹ ta dạy sống ở đời
Sao cho phải lẽ nói lời dễ nghe
Không để thói xấu chất đè
Cuời chê thiên hạ là chê chính mình
Con người giàu ở nghĩa tình
Chớ để đánh mất kẻ khinh bạn hờn
Hãy tìm thanh thản giản đơn
Đừng nên đố kỵ khổ hơn mối thù
Tự tâm là đã tự tu
Tấm lòng hướng thiện cho dù lễ vơi
Cò ơi ta nhắn mấy lời
Ta về quê mẹ cò ơi, ta về.
Cò là biểu tượng của Làng Việt ao đầm, ruộng nước, là hình ảnh cao đẹp của người phụ nữ Việt, là tiếng hát của đồng xanh thẳng cánh cò bay, cò là biểu tược cho hùng tính, cho mặt trời rạng ngời, cò là con chim Việt, con chim Lang ở bờ ao đầm, là vật tổ của Lang Việt của đại tộc Việt. Đây là lý do tại sao hình bóng cò đi vào huyết mạch, vào hơi thở của người Việt ngày nay.
kimlanhcm2024@gmail.com
U